راهنمای کاربردی تیغهای جراحی به همراه معرفی انواع آنها
معرفی :
تیغ بیستوری (bistoury) ، تیغ جراحی ، لانست (Lancet) و یا اسکالپ (Scalpel) ابزاری کوچک ، بسیار تیز و برنده می باشد که برای جراحی در بافتهای مختلف بدن انسان و یا حیوانات استفاده می شود.
تاریخچه :
تیغ جراحی یا لانست یا بیستوری، ابزاری کوچک و بسیار تیز است که از سالهای دور همراه انسان بوده است و در طول سدههای متوالی دچار تغییرات و پیشرفتهای زیادی شده است. در واقع، تیغ جراحی یکی از اولین ابزارهای جراحی است که در طول 10 هزار سال تکاملیافته است. بشر از دیرباز از سنگ برای ساخت اولین ابزار برشی استفاده کرده است. این وسیله خود را از عصر حجر با کاربردهای متنوع در صنعت و صنایع به بیمارستانهای مدرن و امروزی رسانده است.
شواهد متعدد نشان میدهند که از چاقوهای پزشکی از دوران سنگ میانه، (حدوداً 8000 سال قبل از میلاد) نیز استفاده شده است. تحقیقات نشان میدهد، چاقوهای چخماقی بیشتر برای برش جمجمه مورداستفاده قرار میگرفتند؛ هرچند مورخان هدف اصلی این کار را هنوز کشف نکردهاند.
برای بیان اینکه دقیقاً به طور خاص از چه تاریخی اسکالپ ها برای جراحی انسان مورداستفاده قرار گرفتهاند؛ شواهدی در دسترس نیست. اما با بررسی آثار باقیمانده و تصاویر هک شده چنین به نظر میآید که قبل از ساخت تیغهها، وسیلههای متنوعی جهت برش پوست و بافت انسان مورداستفاده قرار میگرفت.
پوستهها، برگهای تیغ مانند، شاخههای بامبو و حتی ناخنها همه بهعنوان ابزار جراحی اولیه تلقی میشوند. به طور مثال: استفاده از ساقههای گیاهان برای ختنه نوزادان و ونسیس (بازکردن ورید جهت خونگیری) با دندان کوسهها بهعنوان اولین نمونههای ابزار تیز تهاجمی شناخته میشوند.
در ابتدا تیغهها از سنگ چخماق، یشم و ابسیدین ساخته شده بودند که قطعات خاصی برای لبههای تیز آنها انتخاب شده بود. سپس از تکنیکهای شکستگی و پوسته ریزی برای اصلاح این تیغههای اولیه به ابزارهای برش استفاده شد.
کشفیات در مورد تیغ جراحی
1- یک تیغه مخصوص ماقبل تاریخ که روی دسته نصب شده بود. این وسیله در سال 1991 در یک یخچال طبیعی در نزدیک مرز اتریش و ایتالیا یافت شد. از این نوع تیغها برای ایجاد زخم، خونگیری و ختنه استفاده میشد. به گفته کارشناسان، این ابزارها مربوط به قبایل بومی آلاسکا بودهاند و تا قرن نوزدهم برای بسیاری از اهداف مورداستفاده قرار میگرفتند.
2- تیغههای ابسیدین (Obsidian یا ایسیدین نوعی ماده معدنی) مربوط به حدود 4000 سال قبل از میلاد مسیح است. این ابزار در آناتولی ترکیه پیدا شده است. ابزارهایی که از ابسیدین ساخته شدهاند؛ در برخی از نمونههای باستانشناسی هنوز بهاندازه کافی تیز هستند که میتوانند پوست را برش دهند.
ساخت تیغهای جراحی مدرن
با گذشت زمان، تیغههای فلزی جایگزین سنگ تراشخورده شدند. در حقیقت ابتدا مس (3500 سال قبل از میلاد) و سپس برنز و سپس آهن (1400 قبل از میلاد) برای ساخت و طراحی تیغهای جراحی استفاده شدند.
400 سال قبل از میلاد مسیح بود که مفهوم چاقوی جراحی برای اولینبار توسط بقراط توصیف شد. او این ابزار را “ماکایرون” نامید. این کلمه از “ماچایرا” یک شمشیر لاکتادیایی در آن زمان گرفته شده است. بررسیها نشان میدهد، رومیان در ساخت ابزارهای برشی تبحر داشتند. ماچایرا در واقع یکتیغه برش دار بوده است که دارای یک لبه و نوکتیز بود. این ابزار همان ویژگیهای اساسی چاقوی پزشکی مدرن را دارا است: “یک چاقوی نوکتیز با لبه محدب”.
اما کلمه لاتینscallpellus یک کلمه انگلیسی است که scalpel گرفته شده است. این نام شاید به این دلیل است که اولین نشانه های جراحی انسان از نوع جراحی مغز بوده است.
با فروپاشی امپراتوری روم، نوآوریهای جراحی در عصر طلای اسلامی شکوفا شد. آلبوکاسیس (ابوالقاسم خلف بن العباس الزهروی، 936–1013) در دوران اسپانیای مدرن از چاقوی جراحی استفاده میکرده است. این وسیله یکتیغه جمع شونده بوده که برای کالبدشکافی اجساد و در برخی موارد برای جراحی و درمان استفاده میشده است.
ابزارهای جراحی در عصر رنسانس (قرن 14 و 15) حتی از تنوع و تخصص بیشتری برخوردار شدند. تزئینات روی چاقو شامل تیغههای ثابت و تاشو و نکات ویژهای مانند نوارچسب، بیستوری و تیغههای دو لبه به نام کاتلین به این ابزار اضافه شد.
بخش دوم
تیغهٔ جراحی مدرن دارای یکتیغ یکبار مصرف است. اگرچه، این وسیله از اختراع تیغ ایمنی کینگ ژیلت در سال 1904 الهام گرفته شده است.
کینگ سی. ژیلت در سال 1901 شرکت ایمنی آمریکایی را برای تولید و عرضه دسته و قاب تیغهای یکبار مصرف تأسیس کرد. جان مورفی جراح شیکاگو و یکی از بنیانگذاران ACS ، تیغهای ژیلت را به ابزاری تبدیل کرد که هنگام انجام عملهای جراحی مورداستفاده قرار گیرند. نسخه دکتر مورفی دارای تیغههای قابل تعویض بود، اگرچه برای تکمیل تبادل تیغه به ابزارهای اضافی نیز نیاز داشت اما در زمان خود بسیار محبوب بود.
در سال 1914 ، مورگان پارکر، مهندس 22 ساله، چاقویی با دستهای چوبی را اختراع کرد که امروزه در اورژانس نیز مورداستفاده قرار میگیرد. پارکر هنگامیکه طرح تیغ جراحی خود را در کنگره بالینی ACS در سال 1915 در بوستون، MA ارائه داد یک مهندس ساده بود و ایدهی تجاری سازی نداشت. بههمین دلیل، او با اولین نام مندرج در دفترچه تلفن، تحت عنوان “تأمینکنندگان پزشکی” C.R. Bard تماس گرفت. آنها با هم شرکت Bard-Parker را تشکیل دادند. بعدها این شرکت به یکی از نامهای برجسته تولیدکننده ابزار جراحی تبدیل شد. البته بنیانگذاران شرکت بارد – پارکر برای اولینبار برای جلوگیری از تیره شدن تیغه در حین استریل گرما، روش استریلیزاسیون سرد را پیشنهاد دادند.
تغییرات مدرن
1- در دوران مدرن، آلیاژهایی مانند فولاد ضدزنگ 316L و 440C در اکثر موارد جایگزین فولاد کربن شدند. فولاد ضدزنگ مقاومت به خوردگی بالاتری دارد.
2- جمعشدن تیغهها، مفهومی متعلق به زمان آلبوکاسیس از قرن دهم نیز به یکی از ویژگیهای ایمنی فزاینده تبدیل شد.
3- امروزه کمتر از نیکل و کروم آبکاری شده استفاده میشود.
4- در پیشرفتهای اخیر، از فنآوریهای متنوعی از جمله نیترید زیرکونیوم، الماس و پوشش پلیمری بر روی لبه برش استفاده میشوند.
نکته: با وجود تمام پیشرفتهای مشهود در فناوری جراحی معاصر، تصاویر میکروسکوپی الکترونی خلاف میل محققان را نشان میدهند. در واقع تیزی لبه تیغههای ابسیدین در دوران نوسنگی، از تیغهای جراحی امروزی بیشتر است.
موارد استفاده
در طی عمل های جراحی از انواع برنده ها و جداکننده ها استفاده می شود و از آنجا که دارای لبه های برنده هستند، باید آنها را از سایر ابزارهای جراحی جدا کرده و مراحل استریلیزه آنها را با دقت بالایی انجام داد. این برنده ها به 5 دسته تقسیم می شوند که یکی از مهمترین آنها تیغ های جراحی است.
تیغ های جراحی که به آن تیغ بیستوری یا Scalpel گفته می شود، تیغه هایی هستند که جنس آنها از کربید تنگستن بوده و فقط یک بار مورد استفاده قرار می گیرند یا به اصطلاح یک بار مصرف هستند. از این تیغ ها برای برش دادن بافت ها، به ویژه پوست بیمار استفاده می شود و اولین ابزار مورد استفاده برای شروع جراحی است. این محصول باید تیز بوده و جنس مرغوبی داشته باشد. این تیغ ها را براساس ظاهر آن ها و لبه های آنها با شماره های مختلفی نامگذاری می کنند که از جمله این شماره ها می توان به 10، 10A، 11، 12B، 12D و … اشاره کرد.
از بین اینها، تیغ بیستوری شماره 10، به دلیل برخورداری از استاندارهای لازم، توانسته تاییدیه وزارت بهداشت را از آن خود کند و از رایج ترین تیغ ها در جراحی هاست. این تیغ به جراح کمک می کند تا برش های مدنظر خود را انجام داده و پوست را باز کند. تیغ شماره 10 در بسته های 100 تایی به فروش می رسد و به صورت کامل استریل می شود. همچنین از استیل بدون زنگ ساخته شده و معمولا از آلیاژ استیل کربن یا برنج در ساخت آن استفاده می شود.
بخش دوم
برای اینکه بتوان این تیغ ها را استفاده کرد، باید هر یک از آنها را روی یک دسته سوار کرد تا به هنگام استفاده راحت تر بوده و امنیت کاربر نیز حفظ شود. این دسته ها نیز مانند تیغ ها در شکل ها و سایزهای مختلفی تولید می شوند. جنس این دسته ها معمولا از برنج بوده و ساخت آنها متناسب با اندازه تیغه ها صورت می گیرد. بنابراین همانند تیغ ها، شکل ها و سایزهای مختلفی دارند. بر روی آن ها شماره های 1 الی 7 حک شده است که پرکاربردترین آنها برای جراجی، دسته شماره 3 است. شماره 7 آن نیز نازک و بلند بوده و در جراحی های عمیق مورد استفاده قرار می گیرد، مثلا برای ایجاد شکاف روی مجرای صفراوی.
هر تیغ با دسته مخصوصی منطبق است. برای مثلا تیغ های شماره های ۶،۹،۱۰،۱۱،۱۲،۱۴ و۱۵ روی دسته های شماره 3 و 9 سوار می شوند و تیغ های شماره های ۲۰، ۲۱، ۲۲، ۲۳ و ۲۴ نیز تنها با دسته های شماره های 4 و 6 ست می شوند.
از آنجایی که تیغ های جراحی دارای نوک بسیار تیزی هستند، برای کالبدشکافی مورد استفاده قرار می گیرند این تیغ ها معمولا به دو صورت یک بار مصرف و دائمی وجود دارند. تیغ های یک بار مصرف را باید بعد از هر بار استفاده دور انداخت. البته ناگفته نماند که تیغ های یک بار مصرف نیز همانند تیغ های دائمی با کیفیت و تیز هستد و به دلیل اینکه جلوی انتقال بیماری و میکروب را از فردی به فرد دیگر بگیرد، به صورت یک بار مصرف هستند.
تیغ های دائمی را می توان بارها استفاده کرد و قابلیت تیز شدن دارند. این تیغ ها در بسته بندی های استریل در بازار ارائه می شوند. نوع غیر استریل این تیغ ها نیز در بازار وجود دارد که در موارد غیرپزشکی کاربرد دارند.
نام گذاری تیغ های جراحی
تیغ های مختلف جراحی را بر حسب شماره نام گذاری میکنند و با توجه به نوع استفاده ای که از آنها می شود و همچنین عمق جراحی، می توان از هر یک از آنها استفاده متفاوتی انجام داد. جنس این تیغه ها معمولا از استیل کربن و برنج بوده و چون تیزی و برندگی زیادی دارند، کاربرد های زیادی پیدا کرده اند. البته تیغ های دیگری نیز هستند که جنس آنها از تیتانیوم، الماس یا سرامیک است. اگر برای جراحی از دستگاه استفاده شود، روی این تیغه ها را با روکش پلیمری می پوشانند.
این تیغ های جراحی در دسته بندی های مختلفی ارائه می شوند و دارای کاربردهای مختلفی در پزشکی هستند که در ادامه به کاربردهای آنها اشاره می کنیم.
تیغ های پرکاربرد جراحی
از تیغ های پرکاربرد در جراحی می توان به تیغ های شماره 10، 11، 12، 15، 20 و 22 اشاره کرد که در برندهای مختلفی روانه بازار تجهیزات پزشکی می شوند.
تیغ شماره 10
این تیغ اندازه کوچکی دارد و در کاشت مو، حجامت و PRP ، طب سنتی کاربرد دارد. البته نوع غیرجراحی آن نیز در کارهای صنایع دستی و کنده کاری روی چوب مورد استفاده قرار می گیرد. به دلیل اینکه این تیغ دارای یک لبه برش منحنی است، می توان به وسیله آن برش های کوچک و به شکل منحنی روی پوست و عظلات ایجاد کرد. به کمک این تیغ می توان جراحی های تخصصی مثل عمل بازپس عروق کرونر برای برداشتن شریال رادیال، باز کردن برونش درحین جراحی توراکس را انجام داد. دسته ای که می توان این تیغ را روی آن سوار کرد، شماره 3 است.
مشاهده و خرید انواع تیغهای جراحی شماره 10 :
1- تیغ بیستوری بی بران شماره 10 (B BRAUN)
2- تیغ بیستوری سوان مورتون شماره 10 (SWANN-MORTON)
3- تیغ بیستوری موریس شماره 10 (MORIS)
4- تیغ بیستوری هایکات شماره 10 (HI-CUT)
7- تیغ بیستوری اکسل شماره 10 (EXEL)
8- تیغ بیستوری پارامونت شماره 10 (PARAMOUNT)
9-تیغ جراحی ترینون شماره 10 (TRINON)
تیغ شماره 11
بیشترین استفاده ای که از این تیغ برای انجام حجامت است. در موارد دیگری مثل برش های مختلف در جراحی عمومی و همچنین عروقی کاربرد دارند. در حالت کلی در برش های سطحی و ظریف روی بدن بیمار به کار می رود. شکل آن به صورت مثلثی بوده و نسبت به تیغ شماره 15 ضخیم تر است. و دارای استحکام و مقاومت بیشتری است. از دیگر استفاده های آن می توان به جراحی های ارتوپدی، ترمیمی فک و صورت، آسیب شناسی اطفال، کالبد شکافی، و … اشاره کرد.
مشاهده و خرید انواع تیغهای جراحی شماره 11 :
1- تیغ بیستوری بی بران شماره 11 (B BRAUN)
2- تیغ بیستوری سوان مورتون شماره 11 (SWANN-MORTON)
3-تیغ بیستوری موریس شماره 11 (MORIS)
4- تیغ بیستوری هایکات شماره 11 (HI-CUT)
5- تیغ بیستوری هرنز شماره 11 (HERENZ)
6- تیغ بیستوری سرجی شارپ شماره 11 (SURGI SHARP)
7- تیغ بیستوری ریبل شماره 11 (RIBBEL)
8- تیغ بیستوری پارامونت شماره 11 (PARAMOUNT)
9- تیغ بیستوری ترینون شماره 11 (TRINON)
تیغ شماره 12
این تیغ برخلاف سایر تیغ های جراحی، دارای یک لبه برآمده، تیز و برنده است که آن را نسبت به سایر تیغ ها متمایز کرده است و باعث می شود که جراح بتواند در حین جراحی کنترل بیشتری روی محل جراحی داشته باشد.
مشاهده و خرید انواع تیغهای جراحی شماره 12 :
1- تیغ بیستوری بی بران شماره 12 (B BRAUN)
2-تیغ بیستوری پارامونت شماره 12 (PARAMOUNT)
تیغ شماره 15
دارای لبه کوچگ و گرد بوده و می توان به کمک آن برش های منحنی و ظریف روی پوست ایجاد کرد. در جراحی قسمت های حساس بدن مثل قلب از این تیغ استفاده می شود. یکی از مصارف اصلی این تیغ، در عمل بلفاروپلاستی یا جراحی چشم است که چون اطراف چشم بسیار حساس است از این تیغ برای برش دادن استفاده می شود. از سوار کردن این تیغ روی دسته شماره 3 برای جراحی های پوست استفاده می شود.
مشاهده و خرید انواع تیغهای جراحی شماره 15 :
1- تیغ جراحی بی بران شماره 15 (B BRAUN)
2- تیغ بیستوری سوان مورتون شماره 15 (SWANN-MORTON)
3- تیغ بیستوری شماره 15 کای (KAI MEDICAL)
4- تیغ جراحی کیاتو شماره 15 (KIATO)
5- تیغ جراحی ریبل شماره 15 (RIBBEL)
6- تیغ جراحی هرنز شماره 15 (HERENZ)
7- تیغ جراحی موریس شماره (MORIS)
8- تیغ جراحی هایکات شماره 15 (HI-CUT)
9- تیغ جراحی سرجی شارپ شماره 15 (SURGI SHARP)
10- تیغ بیستوری پارامونت شماره 15 (PARAMOUNT)
11-تیغ بیستوری ترینون شماره 15 (TRINON)
تیغ شماره 20
این تیغ کاربردهای زیادی داشته و یکی از پرفروش ترین تیغ های جراحی است و قابل استفاده در انواع جراحی ها، به منظور ایجاد برش های بزرگ است.
مشاهده و خرید انواع تیغهای جراحی شماره 20 :
1- تیغ بیستوری بی بران شماره 20 (B BRAUN)
2- تیغ بیستوری موریس شماره 20 (MORIS)
3- تیغ بیستوری هرنز شماره 20 (HERENZ)
4- تیغ بیستوری سرجی شارپ شماره 20 (SURGI SHARP)
تیغ شماره 21
این تیغ در انواع عمل های جراحی جهت ایجاد برش های بزرگ استفاده میشود.
مشاهده و خرید انواع تیغ های شماره 21 :
تیغ شماره 22
این تیغ در انواع عمل های جراحی بخصوص برای ایجاد برش های بزرگ استفاده میشود.
1- تیغ بیستوری بی بران شماره 22 (B BRAUN)
2- تیغ بیستوری موریس شماره 22 (MORIS)
تیغ شماره 23
از این تیغ در انواع عمل های جراحی بخصوص در نواحی ضخیم تر پوست استفاده میشود.
1- تیغ بیستوری بی بران شماره 23 (B BRAUN)
تیغ شماره 24
در انواع عمل های جراحی و برای ایجاد شکاف های سطحی مورد استفاده قرار میگیرد.
1- تیغ بیستوری بی بران شماره 24 (B BRAUN)
2- تیغ بیستوری پارامونت شماره 24 (PARAMOUNT)
3- تیغ بیستوری سرجی شارپ شماره 24 (SURGI SHARP)
جدول توضیحات و موارد استفاده انواع تیغ های جراحی
شماره
|
تصویر
|
دسته سازگار
|
توضیحات
|
موارد استفاده
|
صفحه محصول
|
10 | ![]() |
B3 ، 3 ، Graduated، 3طولانی ، 5 ، 7 ، 9 | تیغه ای با شکم خمیده شکم لبه تیز است |
به طور کلی برای ایجاد برش در پوست و عضله. معمولاً برای برش پوست در عمل های شکمی استفاده می شود . | مشاهده محصول |
11 | ![]() |
B3 ، 3 ، Graduated ، 3 طولانی ، 5 ، 7 ، 9 | تیغه ای با لبه راست و زاویه دار با انتهای نوک تیز | در ایجاد برشهای چاقو برای قرار دادن زهکش ها استفاده می شود | مشاهده محصول |
12 | ![]() |
B3 ، 3 ، Graduated ، 3 طولانی ، 5 ، 7 ، 9 | تیغه ای به شکل هلال است سمت داخلی هلال تیز است |
در برداشتن بخیه ، جراحی پاتوتید و شکاف کام استفاده می شود | مشاهده محصول |
15 | ![]() |
B3 ، 3 ، Graduated ، 3 طولانی ، 5 ، 7 ، 9 | تیغه ای با لبه برش کوچک | در ایجاد برشهای دقیق و کوتاه استفاده می شود مشابه شماره 10 اما کوچکتر است |
مشاهده محصول |
20 | ![]() |
4 ، 4 Graduated ، 4 طولانی ، 6 | تیغه ای با شکم خمیده. شکم لبه تیز است. |
در ایجاد برش های پوستی استفاده می شود. شبیه شماره 10 اما بزرگ |
مشاهده محصول |
21 | ![]() |
4 ، 4 Graduated ، 4 طولانی ، 6 | تیغه ای با شکم خمیده. شکم لبه تیز است. |
در ایجاد برش های پوستی استفاده می شود. مشابه شماره 10 اما بزرگتر. بزرگتر از شماره 20 |
مشاهده محصول |
22 | ![]() |
2 ، 4 ، 5 ، 6 | تیغه ای با لبه برش کوچک. | در ایجاد برش های پوستی استفاده می شود. مشابه شماره 10 اما بزرگتر. بزرگتر از شماره 21 |
مشاهده محصول |
23 | ![]() |
4 ، 4 Graduated ، 4 طولانی ، 6 | تیغه ای با برش منحنی حاشیه، غیرمتمرکز. طرف مقابل صریح است. تیغه ای به شکل برگ. |
در ایجاد برش های طولانی استفاده می شود. | مشاهده محصول |
26 | ![]() |
4 ، 4 Graduated ، 4 طولانی ، 6 | تیغه ای با برش مستقیم حاشیه، غیرمتمرکز. طرف مقابل با زاویه رو به پایین صاف است. (به ناحیه حلقه شده توجه کنید) |
مشاهده محصول |
کشورها و تولید کننده های تیغ جراحی (بیستوری)
تیغهای بیستوری به دلیل استفاده پر کاربردی که در پزشکی دارد، باعث شده که کشورها و برندها و کارخانه های مختلفی در دنیا اقدام به تولید این محصول مهم نمایند. در ادامه جهت آشنایی با انواع کشورها و کمپانهای سازنده تیغ جراحی شناخته شده در ایران، به معرفی کلی پرداخته می شود.
تولید کننده های تیغ جراحی در کشور آلمان (تیغ های جراحی ساخت آلمان):
1- شرکت بی بران آلمان (B Braun) – AESCULAP | بازدید سایت رسمی شرکت
2- شرکت هرنز آلمان (Heinz Herenz Hamburg) | بازدید سایت رسمی شرکت
3- مارتین
4- شرکت ترینون آلمان (Trinon) | بازدید سایت رسمی شرکت
تولید کننده های تیغ جراحی در کشور انگلیس (تیغ های جراحی ساخت انگلیس):
1- شرکت سوان مورتون انگلستان Swann Morton | بازدید سایت رسمی شرکت
تولید کننده های تیغ جراحی در کشور آمریکا (تیغ های جراحی ساخت آمریکا):
1- شرکت اکسل آمریکا (Exel) | بازدید سایت رسمی شرکت
تولید کننده های تیغ جراحی در کشور ژاپن (تیغ های جراحی ساخت ژاپن):
1- شرکت کای مدیکال ژاپن (Kai Medical) | بازدید سایت رسمی شرکت
تولید کننده های تیغ جراحی در کشور هند (تیغ های جراحی ساخت هند):
1- شرکت ریبل هند (Ribbel) | بازدید سایت رسمی شرکت
2- برند هایکات هند | بازدید سایت رسمی شرکت
3- شرکت پارامونت هند (Paramount) | بازدید سایت رسمی شرکت
4- HAD
5- برند کیاتو (Kiato) برند شرکت هندی Kehr Surgical | بازدید سایت رسمی شرکت
6- برند سرجی شارپ هند (Surgi Sharp) | بازدید سایت رسمی شرکت
تولید کننده های تیغ جراحی در کشور چین (تیغ های جراحی ساخت چین):
1- برند موریس چین ( Moris) | بازدید سایت رسمی شرکت
2- هایکو
[Product_Table id=’8372′ name=’لیست قیمت انواع تیغهای جراحی’]